Dit artikel verscheen origineel in de Groninger Ondernemers Courant op 25 juni 2025.
Foto van het Spheer team is genomen door Jan Buwalda Fotografie.
In de zoektocht naar een specifieke grassoort in een duingebied zullen juni 2024de meeste mensen niet gelijk grijpen naar een satellietbeeld: 100 vierkante meter is dan niet meer dan een pixeltje. Maar dankzij het platform Carto van het Groningse AI-bedrijf Spheer, dat zich vooral richt op het monitoren van biodiversiteit, is dat gras zo gevonden. Iets wat eerder maanden duurde, is nu in tien minuten gefixt. “Stukken sneller en slimmer.”
"Wat ChatGPT doet voor tekst, doen wij met ruimtelijke vraagstukken", vertelt Jakko de Jong, mede-oprichter van Spheer. Het bedrijf, opgericht in 2021 door vier AI-enthousiastelingen, richt zich op het ontwikkelen van AI-toepassingen voor satellietdata.
“Het is daarom eigenlijk een no-brainer om AI te gebruiken.”
Carto
De kern van Spheer's innovatie is hun platform, Carto, dat AI combineert met een enorme hoeveelheid satellietbeelden. De Jong vertelt dat er sinds 2016 elke paar dagen satellietbeelden van de aarde worden gemaakt. "Enorm veel data, met veel meer informatie dan een mens met het blote oog kan observeren. Denk aan infrarood licht of uv licht." Met AI zijn die onzichtbare nuances wél te herkennen. “Het is daarom eigenlijk een no-brainer om AI te gebruiken.”
In het kort maakt Carto gebruik van een basismodel dat getraind is op een gigantische hoeveelheid satellietbeelden. Omdat de basis door Spheer is gelegd, stelt dat gebruikers in staat om in een paar minuten een nieuw, specifiek model te bouwen voor hun vraagstuk, zoals het onderscheiden van loofbos en dennenbos. Wat voorheen weken of zelfs maanden in beslag nam, wordt door Carto niet alleen versneld, maar het platform bespaart ook aanzienlijk in de kosten.
Nieuw platform
Vanaf september 2024 kon een selecte groep klanten, voor een groot deel provincies, het platform al uitproberen. Na een succesvolle proefperiode is de eerste volwaardige versie van Carto sinds mei in gebruik. De tweede versie is al in de maak. "We hebben als missie om organisaties op een makkelijke manier gebruik te laten maken van satellietdata en AI, zonder dat ze iets hoeven te installeren, of kennis van AI of satellietdata nodig hebben." Deze aanpak slaat aan; veel van de overheidsinstanties die deelnamen aan de proefperiode, waaronder de provincie Groningen, zijn nu vaste klanten.
Op dit moment richt Spheer zich vooral op het monitoren van biodiversiteit. “Daar is vraag naar, het kan veel beter, en het kan veel slimmer”, zegt De Jong. De natuur wordt eens in de twaalf jaar uitvoerig in kaart gebracht. “Met die data is het moeilijk om trends te vinden, terwijl het wel uitvoerige consequenties heeft op bijvoorbeeld de stikstofwet.” Carto biedt hierin een uitkomst: het platform toont op een transparante en snell
Samenwerking TU Delft
Recentelijk is Spheer een samenwerking aangegaan met de TU Delft om de mogelijkheden van Carto verder te onderzoeken. De Jong is optimistisch over de toekomst: "We hebben met de eerste versie van ons product laten zien dat we iets fundamenteel nieuws kunnen, we hebben ook laten zien dat er in Nederland vraag naar is, dus nu zijn we klaar voor de volgende stap."
Tot slot doet De Jong een oproep aan ondernemers in Groningen: “Heb jij een ruimtelijk vraagstuk waarvan jij denkt dat we dat slimmer kunnen aanpakken met AI, voel je dan vrij om ons te contacten. Ik vind het heel leuk om daarover te sparren.”
